Trong lúc nhâm nhi ly cà phê dừa tại một quán cà phê tại Hà Nội, tôi nhận ra rằng mình có thể học được rất nhiều điều từ việc quan sát giao thông ở đây. Nhìn từ bên ngoài thì mọi thứ trông thật hỗn loạn, nhưng sự thật lại hoàn toàn ngược lại. Giao thông ở đây vận hành một cách trôi chảy, như dòng nước tìm đường luồn lách qua những vật cản mà nó gặp phải. Giống như các thị trường tự do trong các nền dân chủ tư bản, xe cộ ở đây di chuyển như một lẽ tất yếu — đến nơi chúng muốn đến.
Bài viết này ra đời với mục đích chia sẻ với bạn 5 “mẹo” để làm chủ giao thông Việt Nam, con đường kinh doanh hay hành trình cuộc sống của bạn.
1. Bạn không bao giờ có đặc quyền nào.
Dù bạn là người đi bộ hay người lái xe, khái niệm về đặc quyền ở đây lạ lẫm như việc một người Canada gốc Afghanistan gọi cà phê dừa ở Hà Nội vậy.
Nobody owes you s#!t.
Sự thật về đặc quyền: Chẳng ai nợ bạn điều gì.
Tuy nhiên, cuộc sống và những con đường tấp nập ở Việt Nam không quá tàn nhẫn đến mức ngăn cản bạn đến đích. Phần đường bạn đi không phải là một quyền lợi mà là một cơ hội đòi hỏi sự mạo hiểm và quyết đoán để giành lấy. Tương tự như trong cuộc sống, hiếm khi xã hội nhường cho bạn một phần đường thoải mái để thay đổi làn đường hoặc rẽ hướng. Đôi khi, bạn phải chủ động và dám thử. Phần đường của bạn được vạch ra chỉ khi bạn quyết định đánh lái và giành lấy nó — và hãy nhớ rằng sự giành đường này không đảm bảo chắc chắn sự an toàn cho bạn.
2. Sự thiếu quyết đoán sẽ giết chết bạn.
Không quan trọng đó là việc rẽ trái hay rẽ phải, tăng tốc hay dừng lại; quan trọng là bạn quyết đoán đưa ra lựa chọn của mình. Sự e dè hoặc ngập ngừng đổi ý sẽ giết chết bạn, kể cả khi nói về việc tham gia giao thông Việt Nam hay trong chính cuộc sống của bạn.
Sự do dự khiến bạn liên tục phải chỉnh lái, hoặc thậm chí là không di chuyển được chút nào.
Cả hai đều là những sai lầm chết người trên đường hay trong cuộc sống. Thay vào đó, bạn cần dứt khoát tiến về phía trước và tin rằng xe cộ và những người đi đường khác sẽ điều chỉnh theo.
Successfully moving forward requires you to choose a path and close your options.
Có thể bạn sẽ phải mất vài phút (hoặc vài tháng) để điều chỉnh từ việc liên tục lách trái và phải cho đến khi có thể thích nghi và thuần thục luồn lách giữa các làn xe. Để thành công tiến về phía trước, bạn cần chọn con đường của mình và loại bỏ các lựa chọn khác. Cảm giác choáng ngợp trước những biến số dường như là vô tận khi lần đầu cầm lái tại Việt Nam là điều hoàn toàn tự nhiên. Tương tự như trong cuộc sống, vô số cơ hội và biến số có thể gây ra sự do dự. Việc xem xét tất cả các biến số không chỉ là không thể, mà còn gây nguy hiểm cho bạn và những người xung quanh.
3. Hãy dứt khoát tiến về phía trước.
Dù là ở ngã tư, ngõ hẻm, vỉa hè, hay phía bên kia đường, hãy nắm bắt bất kỳ cơ hội nào cuộc sống mang lại và tiến về phía trước. Và đúng vậy, điều này đòi hỏi bạn phải vượt qua những nỗi sợ và sự do dự.
Nếu bạn không thể phá vỡ những quy tắc thông thường trong cuộc sống hay khi tham gia giao thông, bạn sẽ bị kìm chân và buộc phải nhìn các đối thủ của mình vượt qua và bỏ xa bạn.
Có những điều lý thuyết bạn được dạy ở trường, và có những điều thực tế trong cuộc sống. Có những luật thành văn, và rồi cũng có cả luật bất thành văn.
Trong cuộc sống hay trên đường phố ở Việt Nam, nhiều ngã tư không hề có đèn giao thông và biển báo. Chờ đợi giao thông chậm lại để có cơ hội di chuyển là một việc làm vô ích. Chờ đợi cơ hội hoàn hảo để xin tăng lương, để mở lời với người bạn thích, để quyết định có em bé thực tế sẽ dẫn đến việc bạn không bao giờ đạt được mục tiêu của mình. Đừng bị nản lòng bởi những phương tiện di chuyển từ mọi hướng. Thay vào đó, hãy tập trung vào nơi bạn cần đến và tiến lên một cách tự tin và không sợ hãi. Một cách nhanh chóng, bạn sẽ nhận thấy rằng người khác cũng sẽ điều chỉnh con đường của họ để thích nghi với bạn.
4. Đừng ngoái đầu lại.
Ở trường bạn được dạy là:
- Ngoái đầu lại để kiểm tra phía sau.
- Ra tín hiệu.
- Chuyển làn chỉ khi đã chắc chắn an toàn.
Quy trình này là chính xác, nếu bạn đang lái xe ở Toronto vào lúc 4 giờ sáng, khi đường phố còn đang vắng vẻ. Như một thói quen và một thao tác bài bản, bạn ngoái lại kiểm tra xem đằng sau có an toàn không và rồi chuyển làn. Nhưng câu chuyện tương tự không áp dụng được khi tham gia giao thông tại Việt Nam hay là trong cuộc sống.
Bạn không thể ngoái đầu lại nhìn đằng sau.
Thứ nhất, không nhiều con đường có vạch kẻ làn rõ ràng. Những con đường ít ỏi có vạch kẻ làn thì cũng thường sẽ bị lờ đi. Thứ hai, việc rời mắt khỏi hướng đi phía trước có thể gây nguy hiểm. Có quá nhiều điều bạn cần để ý ở phía trước để làm chủ tình hình, chứ đừng nói đến phía sau. Cố gắng nhìn và đoán trước sự hỗn loạn xung quanh chắc chắn sẽ khiến bạn bị kẹt lại. Hãy tin rằng những người xung quanh sẽ có biện pháp thích hợp để thích nghi và điều chỉnh. Trong cuộc sống, bạn không nên lo lắng về hướng đi của mọi người khác – bạn chỉ có thể chịu trách nhiệm cho chính mình.
5. Để người khác nhìn và nghe thấy bạn.
Không giống như ở phương Tây, việc bóp còi xe không chỉ dành để phàn nàn ai đó. Ở Việt Nam, bạn cần thường xuyên bóp còi để thông báo vị trí, kích thước và hướng di chuyển của mình. Kết quả là, giao thông di chuyển một cách trôi chảy, giống như một đàn cá tiến gần nhau nhưng không bao giờ va chạm. Nếu không có âm thanh liên tục của còi xe (hoặc tiếng bíp của xe máy), bạn sẽ không cảnh báo được các phương tiện và người đi bộ về sự hiện diện của mình, và điều này có thể dễ dàng dẫn đến va chạm.
Hãy bấm còi để người khác nghe thấy bạn.
Trong cuộc sống, kinh doanh hay trên đường phố ở Việt Nam, việc để người khác biết bạn là ai, bạn đang đi đâu và bạn muốn gì mang lại rất nhiều lợi ích. Những người coi nhẹ tầm quan trọng của việc được nhìn thấy và nghe thấy thường sẽ bị bỏ qua. Giống như trong cuộc sống, nếu không làm cho người khác nhận thức được sự hiện diện của bạn, kết quả cuối cùng có thể là việc bị một chiếc xe buýt cắt ngang và cán qua bạn.
Bonus
Hợp tác với đối thủ đôi khi là điều cần thiết.
Trong cuộc sống hay trên đường phố Việt Nam, việc băng qua một đoạn đường dày đặc xe cộ dường như là một điều không tưởng. Bạn có thể đương đầu với trải nghiệm này trong cuộc sống tình cảm, cuộc sống kinh doanh hay khi muốn rẽ trái từ Huỳnh Thúc Kháng sang Láng Hạ. Tốc độ và mật độ của dòng xe đang tới làm cho mọi nỗ lực xâm nhập trở nên bất khả thi. Dòng xe tới không ngừng nghỉ, liên tục bóp còi để bạn chú ý, bắt bạn đi chậm lại và đừng cố gắng. Cuộc sống và giao thông dường như âm mưu chống lại bạn; không ai cho bạn qua.
Two or more competitors working cooperatively to achieve a common goal.
Hãy tin tưởng vào những người đi cùng đường với bạn. Hãy dẫn đầu bằng cách đối diện với hướng bạn dự định đi. Cẩn thận tiến về phía trước. Những người khác có cùng mục tiêu sẽ tụ họp xung quanh bạn và làm theo. Chỉ trong phút chốc, bạn sẽ thấy mình đang dẫn dắt một đoàn xe tiến vào dòng giao thông ngược chiều. Từng chút một, điều lúc đầu có vẻ như là một cú rẽ trái không thể thực hiện được giờ đây đã trở nên dễ dàng. Sự hợp tác của những người có cùng mục tiêu cuối cùng sẽ làm chậm lại dòng xe ngược chiều đủ lâu để nhóm của bạn đi qua.
Khi có đủ người cùng chung mục tiêu làm việc cùng nhau, việc thành công vượt qua những trở ngại trong cuộc sống và kinh doanh là điều tất yếu.
